Amerikalı yatırım bankası Morgan Stanley’nin analistleri, Ticari emlak fiyatları, 2008 bankacılık krizi esnasındaki düşüşle aynı seviye olan yüzde 40 oranında düşebilir” diyor.

ABD’nin en büyük 16’ncı bankası Silikon Vadisi Bankası'nın (SVB) iflası ile başlayan kriz, Avrupa’da İsviçreli Credit Suisse’in zorlanması ve UBS’e satışıyla durulurken; uluslararası piyasalarda şimdi de ticari gayrimenkul piyasalarının (Commercial real estate – CRE) darbe alacağı konuşulmaya başlandı. Uyarıyı yapanlardan biri de dünkü köşesinde Kredi daralması özellikle ticari emlak piyasalarını etkileyecek diyen DÜNYA Gazetesi yazarı Hafize Gaye Erkan’dı. Küresel uzmanlar da bu konuda peş peşe açıklamalar yaparken; en sert uyarıyı da Amerikalı yatırım bankası Morgan Stanley’nin analistlerinden geldi. MS analistlerine göre CRE piyasası, 2008 küresel bankacılık krizinden daha kötü bir şekilde etkilenecek.

'COVID'zede ofisler!

Pandeminin başladığı günden beri uzaktan çalışma yaygınlaştıkça, ABD’deki ticari gayrimenkuller de 'COVID'zede oldu.

Ülkenin en tirajlı gazetelerinden olan USA Today, pandeminin başlangıcıyla bankaların batışı arasında kalan döneme dikkat çekti: İki bankanın mart ayındaki iflasından daha önce, sektör, uzaktan çalışma nedeniyle talebin azalması, artan maliyetler ve faizler gibi birçok konu ile boğuşuyordu. MS analisti Lisa Shalett son raporunda sektörün sorununu şöyle özetledi: En büyük sorun, 2,9 trilyon dolarlık ticari ipoteğin yüzde 50’sinden fazlasının önümüzdeki senelerde yeniden finanse edilecek olması.

Yarı yarıya düşecek

Peki piyasa temsilcileri ne diyor? EY Americas Satış Müdürü Mark Grinis sektörün sorununu şu şekilde özetliyor: Veri merkezlerimize veya e-ticarete güç veren endüstriyel binalarımıza bakarsanız, çok çok iyi durumdalar. Ancak hâlâ konut arzı yetersizdir.

5 milyar dolarlık varlık yöneten Dallas merkezli RREAF Holding’in CEO’su Kip Sowden sıkı borç verme gerekliliği yüzünden sektörün daralma gösterdiğine dikkat çekti: 2022 yılında şirketimiz, bir önceki yıla göre 1,3 milyar dolarlık işlem hacminden 1,5 milyar doları aştı. 2023 tarihinde ise, yükselen faiz oranları ve finansal kurumların fon sağlamak için çalışacağı anlaşma sayısındaki azalma sebebi ile bu rakamların muhtemelen yarıya düşeceğini düşünüyoruz.”

Çözüm ne? ABD'li uzmanların akıllarına gelen ilk çözüm, ofisleri eve dönüştürmek. Bu sebeple de New York, San Fransisco ve Los Angeles gibi eyaletlerde yerel yönetimlerle mevzuat değişimi üzerine toplantılar yapılmaya başlandı bile…